Πρωτοπρεσβυτέρου
ἈναστασίουΠαρούτογλου
Εἶναι ἀλήθεια πώς τά ταξίδια στά «γραφικά» μονοπάτια τῆς θύμησης προκαλοῦν τό ἐρέθισμα τῆς σκέψης καί συναρπάζουν τή διάθεση τοῦ νοῦ. Συχνά ὅμως ἀνακυκλώνουν καί μνῆμες πού ἔχουν ἀφήσει θλιβερά ἀποτυπώματα στό σῶμα τῆς ἱστορικῆς μας παρουσίας καί ἔχουν θρυμματίσει τό κρυστάλλινο τῆς εἰκόνας της. Πρόκειται γιά γεγονότα μπροστά στά ὁποῖα ἡ σκέψη στέκεται μέ σεβασμό καί ἡ ἀνάμνησή τους προκαλεῖ τό δικαιολογημένο ἀναστεναγμό.
Σ’ ἕνα παλαιό βιβλίο, πρό ἐκατό καί πλέον ἐτῶν, εἶχε δημοσιευθεῖ σέ μέλος Δωρικό τό παρακάτω ποίημα, πού ἀναφέρεται στόν Ἀκάθιστο Ὕμνο καί πού ἔχει ἱστορική καί φιλολογική ἀξία. Τό ποίημα αὐτό ἀναδημοσιεύεται καί σήμερα στήν πλέον κατάλληλη στιγμή τῆς ἐξέλιξης τοῦ ἐθνικοῦ μας βίου.
Α΄
Θέλω Δωρίδος φόρμιγγος μέλος,
ἵν’ ἐκτοξεύσω αὐτό ὡς βέλος
εἰς τήν καρδίαν τῆς ἀσεβείας
θαύματα ψάλλων τῆς Παναγίας.
Β΄
Ὅτε τό σκῆπτρον τῆς βασιλείας
τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐπικρατείας
εἶχ’ ὁ Ἡράκλειος καί στρατείαν
κατά Χοσρόου εἰς τήν Περσίαν
ἔνδοξον εἶχε ἐπιχειρήσει,
στρατόν ὀλίγιστον εἶχ’ ἀφήσει
εἰς τήν Πρωτεύουσαν. Ὁ δ’ Ἀβάρων
ἄναξ Χαγᾶνος, ἔθνους βαρβάρων
ὄντων ἀγρίων κατά τό ἦθος
καί ἀμετρήτων κατά τό πλῆθος
κ’εἰς Χριστόν μας μή πιστευόντων,
ἀλλά τά εἴδωλα λατρευόντων,
τάς πρός Ἡράκλειον διαλύσας
σπονδάς ἀπίστως καί συναθροίσας
τήν δύναμίν του τήν τεραστίαν
κατά τῆς Πόλεως ἐκστρατείαν
τῆς Κωνσταντίνου ἀναλαμβάνει,
πρό τῶν τειχῶν της δέ λάβρος φθάνει
καί βοηθεῖται ὑπό Σαρβάρου
ὠμοῦ στρατάρχου, ἄλλου βαρβάρου.
Πεζῶν, ἱππέων ἦν τό πεδίον
πλῆρες, ἡ θάλασσα πλήρης πλοίων,
στενῶς ἡ Πόλις πολιορκεῖται,
αὐτῆς ἡ πτῶσις ἐπαπειλεῖται.
Γ΄
Ὁ μέγας Σέργιος Πατριάρχης
τότ’ ἦν, τῆς Πόλεως δέ τοπάρχης
ὁ Βῶνος, πλήρης φιλοπατρίας,
πλήρης συνέσεως καί ἀνδρείας.
Ὁ Ἱεράρχης ζέων τήν πίστιν
ὑπηρεσίαν παρέσχ’ ὑψίστην,
ὀτρύνων σφόδρα τό ποίμνιόν του
πᾶσαν ἐλπίδα εἰς τό Θεόν του
ν’ ἀφιερώσῃ ἀπό καρδίας
κ’ εἰς τῆς μητρός Του τῆς Παναγίας
τήν ἀπροσμάχητον προστασίαν
καί τήν ἀνίκητον στρατηγίαν.
Πίστις εἰς πάντων τά στήθη βράζει,
ὁ δ’ ἥρως Βῶνος παρασκευάζει
καλῶς τήν ἄμυναν καί γνωρίζει,
ὅτι πᾶς φρόνιμος νά ἐλπίζῃ
πρέπ’ ὁλοψύχως εἰς τόν Θεόν του,
νά μή ἀφήνῃ ἐν ραθυμίᾳ,
ἄλλως ἡ δύναμις φεύγ’ ἡ θεία.
Εἰς τάς ἀνάγκας μας ἄν ποιῶμεν,
ὅσα δυνάμεθα καί αἰτῶμεν,
ὅσ’ ὑπερβαίνουν τήν δύναμίν μας,
δέχετ’ ὁ Ὕψιστος τήν εὐχήν μας.
Δ΄
Ὁ Πατριάρχης πέριξ τάς θείας
Εἰκόνας ἄγει τῆς Παναγίας
καί τήν ἐσθῆτά Της τήν Τιμίαν
κ’ ἰσχύν τά ἔχοντα ἐξαισίαν
Τίμια Ξύλα, τήν τοῦ Σωτῆρος
ἔτι εἰκόνα, λαός καί κλῆρος
ἀκολουθοῦσι δακρυρροοῦντες,
ἄνωθεν ἔλεος ἐκζητοῦντες.
Πάντες δ’ ὁπλίζονται οἱ πολῖται
κι αὐτοί οἱ παῖδες καί οἱ πρεσβῦται,
ἀνδρείων βλέπεις ἔτι παρθένων
σεμνούς ὁμίλους καθωπλισμένων.
Πάντες δ’ ἐξίσταντο κ’ ἐθαμβοῦντο,
ὅτι ἐκεῖναι αἵ ἠσχολοῦντο
εἰς ἡλακάτην καί ἱστουργίαν,
νῦν περιβάλονται πανοπλίαν,
θώρακας, ξίφη, κράνη φοροῦσι,
κυρτάς ἀσπίδας, λόγχας κρατοῦσι.
Ὤ, πόσα κάμνεις Πίστις ἁγία!
Ὤ, πόσα κάμνεις φιλοπατρία!
Οἱ βάρβαρ’ ἤδη λεηλατοῦντες
πάντα τά πέριξ καί πυρπολοῦντες
πυκνάς ἐφόδους ἐπιχειροῦσι,
τίποτε δ’ ὅμως δέν κατορθοῦσι.
Ε΄
Οἱ ἀμυνόμενοι καί πρεσβείαν
ἐξαποστέλλουν, τήν ἀδικίαν
πρός τόν Χαγᾶνον, ἵν’ ἐγκαλέσουν
καί πρός εἰρήνην τόν προσκαλέσουν.
«Ἄναξ», τῷ λέγουν, «Θεός ὑπάρχει,
ὅστις τῆς κτίσεως πάσης ἄρχει
καί ἐφορεύει τήν παγκοσμίαν
τάξιν παιδεύων τήν ἀνομίαν.
Πρότερον ἔχων σπονδάς ποήσει
πρός τόν Ἡράκλειον κ’ ἔχων λύσει,
νῦν ταύτας ἄνευ τινός αἰτίας
ἔνοχος γίνεσαι ἀδικίας.
Τό πρᾶγμα πρέπει νά διορθώσῃς
Καί τάς συνθῆκας νά ἐμπεδώσῃς».
Τοῦ δέ βαρβάρου τό ὄμμα φλέγει
ὑπό λυσσώδους ὀργῆς καί λέγει:
«Τίς ὁ Θεός σας, δέν τόν γνωρίζω
οὐδ’ ἄν ὑπάρχῃ ποσῶς, φροντίζω.
Νόμος μοῦ εἶναι ἡ θέλησίς μου,
τό ξίφος τοῦτο εἶν’ ἡ ἰσχύς μου.
Μάτην ἐλπίζετ’ εἰς τόν Θεόν σας,
θέλετε εὕρει τόν ὄλεθρόν σας,
τήν Πόλιν αὔριον θά προσβάλω
καί θά τήν λάβω δέν ἀμφιβάλλω».
Ζ΄
Ἡ ὥρα δ’ ἔφθασε τῆς ἀγρίας
πεζῆς ἐφόδου καί θαλασσίας
πλῆθος προσάγουν μηχανημάτων
κατά τοῦ τείχους, ὡς δέ κυμάτων
ἐν τρικυμίᾳ ὄγκοι ἀφρώδεις
ἴσοι πρός ὄρη καί ταραχώδεις
ὑπό ἀνέμων ὤθοῦνται βίας
καί πλήττουν βράχον καί παραλίας,
πλήν νά τόν θραύσουν ἀδυνατοῦσι
καί συντριβόμεν’ ὑποχωροῦσι,
οὕτως οἱ βάρβαρ’ ὁρμοῦν βιαίως
πλήν ἀποκρούονται θαρσαλέως.
Τότ’ ἐν τῷ κόλπῳ τῷ Κερατίῳ
θύελλ’ ἠγέρθη νεύματι θείῳ
κ’ αἴφνης ἡ θάλασσα διεσχίσθη
εἰς πλεῖστα χάσματα κ’ἐβυθίσθη
ὁ στόλος ὅλος τῶν πολεμίων
κ’ αὐτοί οἱ ἄνδρες μετά τῶν πλοίων.
Τά δέ ἀνίερα πτώματά των
παρασυρθέντα ὑπό κυμάτων
ὥσπερ τοῦ θαύματός τι σημεῖον,
τοῦ ἐν Βλαχέρναις Ναοῦ πλησίον
τῆς Θεομήτορος συνωθοῦνται
κ’ εἰς τό παράλιον ἐξεμοῦνται.
Η΄
Οἱ δ’ ἐν τῇ Πόλει ταῦτα ἰδόντες
κραυγάζουν πάντες θάρρος λαβόντες:
«Εὐθύς τάς πύλας ἀνοίξατέ μας,
νά ἐξορμήσωμεν ἄφετέ μας»!
Ὡς δέ ἠκούσθη τοῦτο τό ρῆμα,
Αἱ πύλ’ ἀνοίγονται παραχρῆμα.
Ἡ Θεοτόκος ἦν στρατηγός των,
ἦν ἡ ἀόρατος Πρόμαχός των.
Καθώς δ’ ἡ θύελλα συναρπάζει
κόνιν καί κάρφη καί τά σκεδάζει
τῇδε κἀκεῖσε, κ’ ἔτι ἐλάτας
ἄν συναντήσῃ ὑψηλοτάτας,
ριζόθεν ταύτας ἐκσπᾷ βιαίως
καί τάς στρωννύει χαμαί εὐθέως,
οὕτω τό πλῆθος πᾶν ἐξορμῆσαν
καί τούς βαρβάρους διασκορπίσαν
τούτους διώκει καί ἀποκτείνει
κ’οὐδένα ζῶντα σχεδόν ἀφήνει,
πρό γεροντίων νέοι τρομάζουν,
γυναῖκες, παῖδες γίγαντας σφάζουν.
Οἱ δέ ἀνόσιοι ἀρχηγοί των
φεύγουν, τούς ἔσωσεν ἡ φυγή των,
καί ἐκ τῆς θλίψεως τῆς πολλῆς των
τίλλουν τάς τρίχας τῆς κεφαλῆς των.
Θ΄
Τό εὐσεβόφρον εἰς τήν Ἁγίαν
πλῆθος συρρέει τότε Σοφίαν,
ψάλλουν παννύχους ὑμνολογίας
τῇ Θεοτόκῳ κ’ εὐχαριστίας.
Αὐτῇ προσφέρουν δακρυρροοῦντες,
μετ’εὐλαβείας ὀρθοστατοῦντες.
Τό πρᾶγμα οὕτω τότ’ ἐποιήθη
κ’ Ὕμνος Ἀκάθιστος ἐπεκλήθη.
Εἶν’ ἀναλοίωτος ὁ Χριστός μας,
Σωτήρ καί Κύριος καί Θεός μας.
Εἶν’ ἀμετάβλητος κ’ αἰωνία
τῆς Θεοτόκου ἡ εὐσπλαχνία.
Τῆς ἀσεβείας ἄν χωρισθῶμεν,
καί τῆς κακίας ἄν μακρυνθῶμεν,
ἡμᾶς καί πάλιν θά βοηθήσῃ
καί τούς ἐχθρούς μας θά ἀφανίσῃ
κ’ εἰς τήν ἁγίαν πάλιν Σοφίαν
θέλωμεν μέλψει τήν ὑμνωδίαν:
«Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια,
ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαρηστήρια,
ἀναγράφω Σοι ἡ Πόλις Σου, Θεοτόκε.
Ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τό κράτος ἀπροσμάχητον,
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,
ἵνα κράζω Σοι, Χαῖρε Νύμφη Ἀνύμφευτε».
Ι΄
Ψυχή, διστάζεις νά προχωρήσῃς,
τά περαιτέρω ἵν’ ἱστορήσῃς;
Ἔλπιζε, ὅτι ἡ Παναγία
θά σ’ ὁδηγήσῃ ἐν τῇ πορείᾳ.
Κ΄
Ὁ Κωνσταντῖνος ὁ Πωγωνᾶτος
τό τῶν Ἑλλήνων διῲκει κράτος
ὤν αὐτοκράτωρ ἐξόχ’ ἀνδρείας,
δραστηριότητος κ’ εὐσεβείας.
Τά ἐπερχόμενα εἶχ’ εἰκάσει
καί εἶχεν ἄμυναν ἑτοιμάσει,
πολλά μέν πλοῖα εἶχεν ποιήσει
πολλά στρατεύματα δ’ ἐξασκήσει
κ’ ἦσαν τοῦ σίτου αἱ ἀποθῆκαι
πλήρεις καί πλήρεις αἱ ὁπλοθῆκαι.
Μακρά δέ εἶχον παρέλθει ἔτη,
ἔζ’ εἰς τήν μνήμην ἁπάντων ἔτι
ἡ τῶν Ἀβάρων πανωλεθρία,
ὅτε κομίζετ’ ἡ ἀγγελία,
ἥτις εἰς πάντας τρόμον ἐμπνέει,
ὅτι παμμέγιστος στόλος πλέει
φέρων σημαίαν ἡμισελήνου
κατά τῆς πόλεως Κωνσταντίνου.
Ἔξω τῆς πόλεως αἱ τριήρεις
φθάνουσιν ἤδη Ἀράβων πλήρεις,
τήν θείαν πίστιν μας πολεμούντων
ψευδοπροφήτην δέ προσκυνούντων.
Εἰς τήν τῆς Πόλεως χαίρουν θέαν,
λείαν νομίζουν αὐτήν βεβαίαν.
Λ΄
Δεινήν ἀρχίζουν πολιορκίαν,
χερσαίαν ἅμα καί θαλασσίαν
καί καθ’ ἑκάστην πεζομαχίαι,
γίνονται πέριξ καί ναυμαχίαι.
Νῦν μέν οἱ βάρβαρ’ ὑποχωροῦσι,
νῦν δέ ἡττώμεν’ ὑπερτεροῦσι,
ὡς εἶναι, ὅταν βορρᾶς φυσήσῃ
καί πρός τόν νότον τά νέφ’ ὠθήσῃ,
νότος δέ πάλιν ἐπικρατήσῃ
καί πρός τήν ἄρκτον τά ἀντωθήσῃ.
Αἱ μάχαι ἄρχοντ’ ἀπ’ Ἀπριλίου,
μηνός δέ λήγουσι Σεπτεμβρίου.
Τότε τῶν πλοίων των ἐπιβαίνουν
καί εἰς τήν Κύζικον ἀποβαίνουν
κ’ ἐκεῖ τήν ὥραν τήν χειμερίαν
περοῦν μέ ἄνεσιν κ’ ἡσυχίαν.
Ἀλλ’ ἀρχομένου τοῦ Ἀπριλίου
ἔξωθι πάλιν τοῦ Βυζαντίου
ὅλον τόν στόλον των προσορμίζουν
καί τάς ἐφόδους πάλιν ἀρχίζουν.
Τίς δέ τάς μάχας θά ἠμπορέσῃ,
ὅσαι ἐγίνοντο νά ἐκθέσῃ;
Ἕξ ἤδη ἔτη ταῦτα ποιοῦσιν,
ἀπαίρουν, ἔρχονται, πολεμοῦσιν.
Μ΄
Ἔβδομον ἔτος ἦν, τόν Μαυΐαν,
ὅστις διῲκει τήν ἐκστρατείαν
καί τ’ ἀπειράριθμα τούτου σμήνη
λύσσα κατέχει, παραφροσύνη,
τοσαῦτα ἔτη νά πολεμῶσι
καί τοῦ σκοποῦ των νά ἀστοχῶσι!
Ἐν ἀπορίᾳ δέ ἄκρᾳ ὄντες,
ἤδ’ εἰς συνέλευσιν συνελθόντες,
ὑπό Μαυΐου παραινεθέντες
καί ἔτι μᾶλλον παροξυνθέντες
εἰς τόν ἀέρα τάς σπάθας σείουν,
«μά τόν προφήτην», πάντες ὀμνύουν,
εἰς ὡρισμένην τινά ἡμέραν
νά κάμουν ἔφοδον σφοδροτέραν
καί ἤ μαχόμενοι νά νικήσουν
καί εἰς τήν πόλιν νά εἰσπηδήσουν,
ἤ ταύτης κύριοι ἄν δέν γίνουν,
ὅλ’ εἰς τήν μάχην νεκροί νά μείνουν.
Οἱ δ’ ἐν τῇ πόλει ταῦτα μαθόντες
ἐξηντλημένοι τελείως ὄντες
ἐξ ἑπταέτους πολιορκίας
πίπτουν εἰς ἄβυσσον ἀθυμίας.
Ἐγγύς τόν ὄλεθρον ἐθεώρουν
καί, τί νά πράξουν, σφόδρα ἠπόρουν.
Ν΄
Ἀλλ’ ἄν ματαία ἤδ’ εἶχε γίνει
πᾶσα προσπάθεια ἀνθρωπίνη,
οὐχί ματαίως εἰς τόν Χριστόν μας,
Σωτῆρα, Κύριον καί Θεόν μας,
πάλιν ἐλπίζουν ἀπό καρδίας
κ’ εἰς τῆς Μητρός Του τῆς Παναγίας
τήν ἀπροσμάχητον προστασίαν
καί τήν ἀνίκητον στρατηγίαν.
Θεία εὐσέβεια! Ἐπιγείου
Σύ εἶσαι μήτηρ κ’ ἐπουρανίου
εἰς τούς τιμῶντάς σε εὐτυχίας,
νίκης, ἰσχύος, παρηγορίας!
Ναί, διά πτήσεως μεταρσίου
μέχρι τοῦ θρόνου τοῦ Οὐρανίου
σύ τάς ψυχάς μας ἀναβιβάζεις
κ’ ἔλεος Θεῖον καταβιβάζεις.
Ἡ δύναμίς σου διαφυλάττει
ἀπό ὀλέθρου ἄτομα, κράτη,
καί ὅταν λείψῃ ἡ δύναμίς σου,
ὄλεθρος εἶναι ἡ ἔλλειψίς σου,
Σύ καί τήν Πόλιν τοῦ Κωνσταντίνου
ἐκ τοῦ παρόντος λυτροῖς κινδύνου,
ὁ δέ Καλλίνικος τῆς Προνοίας
ὄργανον γίνεται νῦν τῆς Θείας.
Ξ΄
Ὑγρόν ὁ ἥρως πῦρ ἐφευρίσκει,
ὅ κ’ εἰς τό ὕδωρ καταναλίσκει
πᾶν ὅ,τι ἤθελ’ ἡ φλόξ του ψαύσῃ,
ἀκοντιζόμενον δέ νά καύσῃ,
ὄν ἀδιάσβεστον, δύνατ’ ὅλον
στρατόν ἐν τάχει τοῦτο καί στόλον.
Πῶς εἶν’ ἡ ὕλη τεποιημένη,
ἄγνωστον ἔτι τοῖς πᾶσι μένει.
Ἐντός λεβήτων ἤδη κοχλάζει,
ὁ δ’ ἐφευρέτης παρασκευάζει
καί μηχανήματα, πρός τήν φύσιν
τοῦ ἐφευρήματος καί τήν χρῆσιν
ὅσα ἐνόμιζεν ἀναγκαῖα.
Ἐπέστ’ ἡ ἔφοδος ἤδ’ ἡ νέα
κ’ ἰδού οἱ Ἄραβες ἐφορμῶσι
δίκην χειμάρρου, ὅν ἐξογκώσῃ
βροχή ραγδαία κ’ ὅς τά νερά του
κατακυλίων τά ἐρυθρά του
δένδρα καθέλκει, λίθους ὀγκώδεις
καί καταρρήγνυται παταγώδης,
ἀγρόται ἔχουσι προνοήσει
καί ὀχυρώματ’ ἔχουσι κτίσει,
μάτη πειρᾶται αὐτά νά ρήξῃ
καί πρός τά κτήματ’ ὁδόν ν’ ἀνοίξῃ.
Ο΄
Δι’ ἀντλητήρων τε καί σιφώνων
ἀπό τοῦ τείχους πυρώδη φόνον
αἴφνης οἱ Ἕλληνες ἀκοντίζουν
καί τούς βαρβάρους καταφλογίζουν.
Πρίν δέ προφθάσουν νά ἐννοήσουν,
τί τό συμβαῖνον, κ’ ὑποχωρήσουν,
καίονται πάμπολλοι ὡς καρκίνοι,
οὕς ἐπ’ ἀνθράκων παιδίον ψήνει,
κ’ οἵ, ὅπως φύγουν κάπως κινοῦνται,
ἀλλά πρίν φύγουν, ἀπονεκροῦνται.
Πλεῖσται ἀνάπτουν αὐτῶν τριήρεις,
κ’ ἀποτεφροῦνται ἀπίστων πλήρεις,
νομίζεις δ’ ὅτι ἡ τῆς θαλάσσης
πλάξ κατακαίεται ἤδη πάσης,
οἱ δέ ὑπόλοιποι ἐπιβαίνουν
ἐπί τῶν πλοίων, ὅσα τοῖς μένουν
ἐνῷ δέ φεύγουν ἐκπεπληγμένοι,
ἀπηλπισμένοι, κατῃσχυμμένοι,
αἴφνης ἐκρήγνυται τρικυμία
καί συντελεῖται πανωλεθρία,
τά μέν τῶν πλοίων των βυθισθέντα,
τά δ’ ἐπί βράχων καταθραυσθέντα,
πάντ’ ἀπωλέσθησαν κ’ ὁ στρατός των
καί ὁ παμβέβηλος ἀρχηγός των.
Π΄
Τό εὐσεβόφρον εἰς τήν Ἁγίαν
πλῆθος συρρέει πάλιν Σοφίαν,
ψάλλουν παννύχους ὑμνολογίας
τῇ Θεοτόκῳ κ’ εὐχαριστίας
Αὐτῇ προσφέρουν δακρυρροοῦντες,
μετ’ εὐλαβείας ὀρθοστατοῦντες.
Τό πρᾶγμα πάλιν οὕτ’ ἐποιήθη
κ’ Ὕμνος Ἀκάθιστος ἐπεκλήθη.
Εἶν’ ἀναλοίωτος ὁ Χριστός μας,
Σωτήρ καί Κύριος καί Θεός μας,
εἶν’ ἀμετάβλητος κ’ αἰωνία
τῆς Θεοτόκου ἡ εὐσπλαχνία .
Τῆς ἀσεβείας ἄν χωρισθῶμεν,
καί τῆς κακίας ἄν ἀποστῶμεν,
ἡμᾶς καί πάλιν θά βοηθήσῃ
καί τούς ἐχθρούς μας θά ἀφανίσῃ
κ’ εἰς τήν Ἁγίαν πάλιν Σοφίαν
θέλομεν μέλψει τήν ὑμνωδίαν:
«Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια,
ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαρηστήρια,
ἀναγράφω Σοι ἡ Πόλις Σου, Θεοτόκε.
Ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τό κράτος ἀπροσμάχητον,
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,
ἵνα κράζω Σοι, Χαῖρε Νύμφη Ἀνύμφευτε».
Ρ΄
Δέν θά διστάσω νά προχωρήσω,
ἵνα καί τἆλλα ἐξιστορήσω,
ἐλπίζων, ὅτι ἡ Παναγία
θά μ’ ὁδηγήσῃ ἐν τῇ πορείᾳ.
Σ΄
Χειμών ἐπῆλθε νέου κινδύνου
κατά τῆς πόλεως Κωνσταντίνου.
Τί περιάγουν τό τοῦ Σωτῆρος
Τίμιον Ξύλον λαός καί κλῆρος,
δακρυρροοῦντες ἐν λιτανείᾳ,
σύν τῇ εἰκόνι τῇ σεβασμίᾳ
τῆς Θεοτόκου Ὁδηγητρίας,
ἐντός τῆς πόλεως τῆς Ἁγίας;
Ἐν ᾧ τόν χρόνον ἦρχεν ἐκεῖνον
Λέων ὁ Ἴσαυρος τῶν Ἑλλήνων,
στόλος χιλίων ὀκτακοσίων
ἐγγύς τῆς Πόλεως φθάνει πλοίων.
Στόλος Ἀράβων καί οὗτος ἦτον
ἀπίστων γέμων ἀναριθμήτων.
Οὐδέ τοῦ δάσους τά φύλλα τόσα
ἐν ὥρᾳ ἕαρος εἶναι, ὅσα
ἦσαν τά πλήθη τῶν ἀνοσίων,
ὅσ’ ἐξεχύθησαν ἐκ τῶν πλοίων.
Νομίζεις, ὅτι ὁ ᾌδης πάσας
αὐτοῦ τάς πύλας ἀναπετάσας
πάντας τούς δαίμονας εἶχ’ ἐκχύσει,
τήν Ἐκκλησίαν ἵν’ ἀφανίσῃ.
Ἀλλά δέν πίπτει ἡ Ἐκκλησία,
ἡ δύναμίς Της εἶν’ αἰωνία.
Τ΄
Μωάμεθ! Γέννημα τῆς γεένης,
ἐχθρέ ἁπάσης τῆς οἰκουμένης,
πόσων ὑπῆρξε κακῶν αἰτία
ἡ μιαρά σου ψευδοθρησκεία!
Ψευδοπροφῆτα! Ἀναλφαβήτων,
βαρβάρων ἔθνη δι’ ἀθεμίτων
ἡδυπαθείας δελεασμάτων
διά ποικίλων σου τεχνασμάτων,
διά τῆς σπάθης, διά τῆς βίας,
εἰς τάς ἀβύσσους τῆς ἀσεβείας
ἀπό αἰώνων ἔχεις ποντίσει
καί μ’ αἷμα πᾶσαν τήν γῆν ποτίσει.
Τέκνον γεένης! Σπέρμα σου μένει
καί τῆς Ἑλλάδος καταμιαίνει
χώρας ὡραίας, παραδεισίους
καί βεβηλώνει Ναούς ἁγίους.
Ἄχ! Πότε θἄλθ’ ἡ εὐλογημένη
ἡμέρα, ὅτε ἠκονημένη
ἐπί τόν τράχηλον τοῦ ἀγρίου
καί λυσσαλέου μας πολεμίου
θέλει ἡ μάχαιρα καταπέσει
καί τήν ζωήν του θά ἀποσβέσῃ,
ἡ δέ Πατρίς μας ὅλ’ ἡνωμένη
θά ἑορτάζῃ εὐφραινομένη;
Υ΄
Ὅστις τοιαύτην δέν ἔχ’ ἐλπίδα,
ἤδη προέδωκε τήν πατρίδα.
Ἀναπετάσωμεν τάς καρδίας
εἰς τάς ἐμπνεύσεις τάς οὐρανίας
κ’ ἀποτινάξωμεν τῆς κακίας
πάντα τόν ζόφον καί ἀσεβείας!
Θεματοφύλακας ὁ Χριστός μας,
Σωτήρ καί Κύριος καί Θεός μας,
Κατέστησέ μας τῆς ἀληθείας,
τῆς ζωηφόρου Ὀρθοδοξίας,
ἕως εἰς πᾶσαν τήν οἰκουμένην
εἰρηνευμένην, ἠδελφωμένην
ποιμήν νά γίνῃ εἷς, ποίμνη μία
καί θριαμβεύουσ’ ἡ Ὀρθοδοξία.
Ὤ, ἄς τιμῶμεν τήν Παναγίαν
ἡμῶν Μητέρα Ὀρθοδοξίαν!
Ὤ, ἄς βιῶμεν ζωήν ἁγίαν
τῆς Θείας πίστεως ἐπαξίαν!
Τότ’ ἡ ζωή μας ἀρχίζ’ ἡ νέα,
τότ’ ἡ ἐλπίς μας θά ᾖ βεβαία
καί ἡ Πατρίς μας λελυτρωμένη
θά λάμψῃ πάλιν δεδοξασμένη
καί θά δοξάζῃ τόν Ποιητήν της
Χριστόν, Θεόν της καί Λυτρωτήν της.
Φ΄
Πλήν παρετράπην πως τῆς εὐθείας,
ἥνπερ ἐβάδιζον πρίν, πορείας,
νῦν δ’ ἐπανέρχομ’ εἰς τήν εὐθεῖαν
κ’ εἰς πέρας φέρω τήν ἱστορίαν.
Ἐπί τοῦ τείχους ὡς φυλακτῆρες
ἵστανται σίφωνες κ’ ἀντλητῆρες
ὡς δ’ ὠμοφάγοι ὁρμῶσι λύκοι,
οὕς τόν χειμῶνα ἡ πεῖνα τήκει,
κ’ ἀποπειρῶνται μάνδρας προβάτων,
ἄλλ’ ἔνδον εἶναι ποιμήν φυλάττων
κ’ ἕνα ἤ πλείους αὐτῶν φονεύει
πάντας τούς ἄλλους δέ φυγαδεύει,
οὕτως οἱ Ἄραβες ἐφορμῶσι
κατά τοῦ τείχους, πλήν δειλιῶσι
κ’ ὑποχωροῦσι πεφοβημένοι
ὡς βλέπουν, ὅτι ἠνθρακωμένοι
εἶν’ ὅσους ἔχοντες πλησιάσει
αἱ φλόγες ἔχουσι συναρπάσει
τῶν ἀντλητήρων καί τῶν σιφώνων
οἵ ἐκτοξεύουν πύρινον φόνον.
Ἔφοδον πλέον δέν κάμνουν ἄλλην
τεῖχος ἐγείρουν, τάφρον μεγάλην
περί τήν Πόλιν ἔτι ποιοῦσι,
σφιγκτῶς δέ ταύτην πολιορκοῦσι.
Χ΄
Πλήθη προστίθενται νέων πλοίων
ἤδ’ εἰς τόν στόλον τῶν ἀνοσίων,
νέα στρατεύματα προσκομίζουν
καί νέα τρόφιμα προσπορίζουν.
Ἦν τεραστία ἡ δύναμίς των,
στερρά δ’ ὡς χάλυψ ἡ θέλησίς των.
Οὕτω δ’ ἐν μέσῳ φρικτοῦ κινδύνου
οὖσα, ὦ Πόλις τοῦ Κωνσταντίνου,
πῶς θά ἐτύγχανες σωτηρίας
ἄνευ τῆς ἄνωθεν βοηθείας;
Οἱ ἀμυνόμενοι ἐπιπλέουν
καί πλοῖα πάμπολλα κατακαίουν,
ἔξοδον ἔτι ἐπιχειροῦσι
καί οὐκ ὀλίγην φθοράν ποιοῦσι.
ὅτε δ’ ἐπῆλθεν ὥρα χειμῶνος,
ἔπεσε τόσο πλῆθος χιόνος,
ὅσον οὐδείς ποτ’ ἐνεθυμεῖτο,
τόσον δέ μέγα τό ψῦχος ἦτο,
ὥστε ἐκ τούτου ἐκρυσταλλοῦντο
βάρβαροι πλεῖστοι καί ἐνεκροῦντο.
Λοιμός προσέτι αὐτούς μαστίζει
καί χιλιάδας αὐτῶν θερίζει,
ὄντες δ’ ἐν πλήρει ἀπελπισίᾳ
τέλος ἐμβαίνουσιν εἰς τά πλοῖα.
Ψ΄
Σπεύδουν νά φθάσουν εἰς τήν Συρίαν,
ζητοῦσι φεύγοντες σωτηρίαν.
Ἀλλ’ ἐν ᾧ πλέουν ἐν τῷ πελάγει,
βορρᾶς λαβρότατος κατερράγη
καί πλεῖστα πλοῖα αὐτῶν ρηγνύει,
φθείρει καί αὔτανδρα καταδύει.
Ἐν ᾧ πλανῶνται δ’ εἰς τό Αἰγαῖον,
συμβαίνει ἄλλο τί φρικαλέον.
Λαῖλαψ ἐγείρεται ἐν χαλάζῃ,
ζέει ἡ θάλασσα, ἀναβράζει
καί τήν τῶν πλοίων των διαλύει
πίσσαν καί ἅπαντα καταδύει.
Δύνατ’ ὁ Ὕψιστος νά ποιήσῃ
καί τά ἀδύνατα, ἄν θελήσῃ.
Ἐκ δισχιλίων πεντακοσίων
ἐπιπλευσάντων ἐν ὅλῳ πλοίων
σώζονται μόνα καί μόνα τρία,
δι’ ὧν κομίζετ’ ἡ ἀγγελία
τῆς τῶν βαρβάρων πανωλεθρίας,
κ’ εἰς χιλιάδας πεντακοσίας
ὅλοι ἀνέρχοντ’ οἱ φονευθέντες
καί ἐν θαλάσσῃ ἀπολεσθέντες.
Τό ἡμισέλινον ταπεινοῦται
ὁ δέ Σταυρός μας ὑπερυψοῦται.
Ω΄
Τό εὐσεβόφρον εἰς τήν Ἁγίαν
πλῆθος συρρέει τρίτον Σοφίαν,
ψάλλουν παννύχους ὑμνολογίας
τῇ Θεοτόκῳ κ’ εὐχαριστίας
Αὐτῇ προσφέρουν δακρυρροοῦντες,
μετ’ εὐλαβείας ὀρθοστατοῦντες.
Τό πρᾶγμα τρίτον οὕτ’ ἐποιήθη
κ’ Ὕμνος Ἀκάθιστος ἐπεκλήθη.
Εἶν’ ἀναλοίωτος ὁ Χριστός μας,
Σωτήρ καί Κύριος καί Θεός μας,
εἶν’ ἀμετάβλητος κ’ αἰωνία
τῆς Θεοτόκου ἡ εὐσπλαχνία .
Τῆς ἀσεβείας ἄν χωρισθῶμεν,
καί τῆς κακίας ἄν μακρυνθῶμεν,
ἡμᾶς καί πάλιν θά βοηθήσῃ
καί τούς ἐχθρούς μας θά ἀφανίσῃ
κ’ εἰς τήν Ἁγίαν πάλιν Σοφίαν
θέλομεν μέλψει τήν ὑμνωδίαν:
«Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια,
ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαρηστήρια,
ἀναγράφω Σοι ἡ Πόλις Σου, Θεοτόκε.
Ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τό κράτος ἀπροσμάχητον,
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,
ἵνα κράζω Σοι, Χαῖρε Νύμφη Ἀνύμφευτε».
Τελικά ἡ Βασιλίδα τῶν πόλεων ἔπεσε! «Ἦν γάρ ὁ Μάιος φέρων 29» καί ἀβάσταχτη ἡ ταπείνωση τῆς φυλῆς μας. Τό ἱστορικό γεγονός τῆς Ἅλωσης δέν διαμόρφωσε τή μοῖρα καί τήν προοπτική τοῦ Ἑλληνισμοῦ μόνο ἐκείνης τῆς περιόδου. Ἀντίθετα μπορεῖ κανείς νά διαπιστώσει μία ταυτότητα συμβολισμῶν, πού ἀγγίζουν καί τήν σύγχρονη ἑλληνική πραγματικότητα. Ἡ «ἅλωση» ἀποτελεῖ στίς μέρες μας ἕναν κίνδυνο, πού δέν ἀπειλεῖ τήν ἐδαφική μας ἀρτιότητα. Ἐκεῖνο πού κινδυνεύει εἶναι αὐτή ἡ ἴδια ἡ ὑπόστασή μας!…
Καθημερινά βιώνουμε τήν αἴσθηση πώς ζοῦμε πλέον σ’ ἕνα χῶρο παγκοσμιοποιημένο. Σέ μία Εὐρώπη ἡ ὁποία ἐπιδιώκει πάσῃ θυσίᾳ νά δώσει σάρκα καί ὀστᾶ στό ὄραμα τῆς ἑνότητάς της. Μέσα σ’ αὐτό τό περιβάλλον γεννιοῦνται νέες πραγματικότητες, οἱ ὁποῖες δέν καταλήγουν μόνο στό νά περιχαρακώνουν τήν ἀσφάλειά μας καί νά ζωντανεύουν, ἀκόμη περισσότερο, τήν προοπτική ἐπιβίωσής μας. Συχνά ἁλώνουν, ἡθελημένα ἤ ἀθέλητα, καί τό θησαυροφυλάκιο τῶν ἱστορικῶν ἀποσκευῶν μας. Κάποιες φορές μάλιστα ἀρνοῦνται νά δεχθοῦν τήν ἰδιαιτερότητα τῆς παράδοσής μας καί ὑποτιμοῦν ἀσυλλόγιστα τή μοναδικότητα τῆς ἀξίας της.
Ἡ διέξοδος δέν βρίσκεται στήν παθητική καί ἄχρωμη ἄμυνα. Ἡ ἔξυπνη ἐπιλογή δείχνει τό δρόμο πρός τή δημιουργική «ἐπίθεση», τό προσεγμένο ἄνοιγμα στό καινούργιο, τήν ἐπιλεκτική ἀνταπόκριση στά ἐρεθίσματα τῆς πρόκλησης. Μόνο ἔτσι θά κρατήσουμε αὐτό πού ἔχουμε. Μόνο ἔτσι θά ἀποκτήσουμε τό καλύτερο πού μᾶς ἀξίζει.
Γιά τήν ΄΄ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ΄΄