ΣΤΕΒΙΑ: Η ΖΑΧΑΡΗ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Μπέττυς Κυριακίδου

Φυτὸ μὲ θαυματουργὲς ἰδιότητες, ἡ «ζάχαρη» τοῦ μέλλοντος, ἀλλὰ καὶ ἐναλλακτικὴ προσοδοφόρα καλλιέργεια γιὰ τοὺς Ἕλληνες γεωργοὺς χαρακτηρίζεται ἡ στέβια (stenia rebaudiana Bertoni). Πρόκειται γιὰ μία ἐντελῶς νέα καλλιέργεια, ἡ ὁποία μέχρι σήμερα εἶναι ἄγνωστη ὄχι μόνο γιὰ τὴν Ἑλλάδα ἀλλὰ καὶ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση. Ἀπὸ τὸ 1887 Ἡ στέβια ἐντοπίστηκε ἀπὸ τὸν φυσιοδίφη Bertoni τὸ 1887 στὰ ὑψίπεδα τῆς Παραγουάης στὰ σύνορα μὲ τὴ Βραζιλία καὶ χρησιμοποιοῦνται ἀπὸ τὶς φυλὲς τῶν Ἰνδιάνων, οἱ ὁποῖοι τὴ θεωροῦσαν «μαγικὸ» βότανο.

Ἡ διαδικασία ἔγκρισης χρήσης τῆς στεβιοσίδης (τοῦ ὑποπροϊόντος τῆς στέβιας) ὡς νεοφανὲς τρόφιμο καὶ ὑποκατάστατο τῆς ζάχαρης εἶναι σὲ ἐξέλιξη καὶ ἀναμένεται ἐντός τοῦ πρώτου ἑξαμήνου τοῦ τρέχοντος ἔτους νὰ πάρει τὸ «πράσινο» φῶς ἀπὸ τὴν Κομισιόν. Ἤδη ὑπάρχει ἡ θετικὴ γνωμοδότηση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς Ἀσφάλειας Τροφίμων (EFSA). Τὰ παραπάνω ἐπισημαίνει στὴ «Μ» ὁ καθηγητὴς Γεωπονίας τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Πέτρος Λόλας, ὁ ὁποῖος ἀπὸ τὸ 2005 πραγματοποιεῖ συστηματικὴ ἐπιστημονικὴ ἔρευνα γιὰ τὸ φυτὸ καὶ τὴ δυνατότητα καλλιέργειας κοινοτικῶν καὶ ἐθνικῶν προγραμμάτων χρηματοδότησης. Στὸ πλαίσιο τῆς ἔρευνας σὲ παραδοσιακὰ καπνοπαραγωγικὲς περιοχὲς ἀποδείχθηκε ὅτι ἡ στέβια θὰ μποροῦσε νὰ ἀντικαταστήσει τὸν καπνὸ ἢ ἄλλες καλλιέργειες ποὺ ἐγκαταλείπονται, ἐξασφαλίζοντας ἱκανοποιητικὸ εἰσόδημα καὶ ἀπασχόληση σὲ μία ἀγροτικὴ οἰκογένεια. Σύμφωνα μὲ τὸν ἴδιο, παρουσιάζει μεγάλο ἀγροτικὸ ἀλλὰ καὶ ἐπιχειρηματικὸ ἐνδιαφέρον, ἐνῷ ἀναμένεται νὰ συμβάλει «ὑγειονομικὰ» στὴ χώρα λόγῳ τῶν θαυματουργῶν ἰδιοτήτων της.

Στὸ πλαίσιο αὐτό, ἀπαντᾶ σὲ πέντε ἐρωτήσεις σχετικὰ μὲ τὴ …ζάχαρη τοῦ μέλλοντος: 1. Πῶς θὰ μποροῦσε νὰ ἀποδειχθεῖ ἐναλλακτικὴ δυναμικὴ καλλιέργεια; Ἐφόσον πάρει λοιπὸν τὸ «πράσινο» φῶς σὲ εὐρωπαϊκὸ ἐπίπεδο φέτος, λογικὰ τὸ 2012 θὰ μποροῦν οἱ παραγωγοὶ νὰ καλλιεργήσουν στέβια. Θὰ μποροῦσε συγκεκριμένα νὰ ἀποτελέσει μία νέα ἐναλλακτικὴ δυναμικὴ καλλιέργεια γιὰ τοὺς πρώην καπνοπαραγωγούς, καθὼς ἡ παραγωγὴ της μοιάζει πολὺ μὲ ἐκείνη τοῦ καπνοῦ, τόσο ὡς πρὸς τὶς ἐδαφοκλιματικὲς συνθῆκες καὶ περίοδο καλλιέργειας, ὅσο καὶ ὡς πρὸς τὶς καλλιεργητικὲς πρακτικές. Ἡ στρεμματικὴ ἀπόδοση τοῦ φυτοῦ κυμαίνεται ἀπὸ 100 ἕως καὶ 500 κιλὰ ἀνὰ στρέμμα, ἐνῷ μὲ τὶς σημερινὲς τιμὲς ποὺ ἰσχύουν σὲ ἄλλα μέρη τοῦ κόσμου γιὰ τὰ φύλλα ἢ τὶς γλυκαντικὲς οὐσίες ποὺ παράγονται ἀπὸ αὐτὰ (τὴ στεβιοσίδη καὶ τὴ ρεμπαουδιοσίδη), ἐξασφαλίζεται ἱκανοποιητικὸ εἰσόδημα καὶ ἀπασχόληση, χωρὶς καμμιὰ ἐπιδότηση. Μάλιστα, ἐπειδὴ δὲν ἔχει οὔτε πολλοὺς οὔτε σοβαροὺς «ἐχθροὺς» ἢ ἀσθένειες, ἐνδείκνυται γιὰ βιολογικὴ ἢ ὁλοκληρωμένη παραγωγὴ καὶ ἔτσι θεωρεῖται πράσινη καλλιέργεια. Ἀποτελεῖ δὲ πολυετές, πολυκλάδο καὶ ποῶδες φυτό, ποὺ ζεῖ ἢ καλλιεργεῖται ἀλλοῦ ὡς ἐτήσιο καὶ ἀλλοῦ γιὰ περίπου τέσσερα χρόνια, ὅπως καὶ στὴν Ἑλλάδα.

2. Παρουσιάζει ἐπιχειρηματικὸ ἐνδι­ αφέρον ἡ ἐν λόγῳ καλλιέργεια; Σαφῶς.

Ἡ καλλιέργεια μόνη της δὲν φτάνει. Ἀπαιτεῖται καὶ τὸ τελικὸ προϊόν, χρειάζονται δηλαδὴ μονάδες μεταποίησης τῆς στέβιας, οἱ ὁποῖες θὰ δημιουργήσουν νέες θέσεις ἐργασίας καὶ θὰ δώσουν ὤθηση στὰ παράπλευρα ἐπαγγέλματα καὶ κατ᾿ ἐπέκταση στὴν ἀνάπτυξη τῆς χώρας. Ὑπάρχει ἔντονο ἐνδιαφέρον τόσο ἀπὸ πλευρᾶς ἰδιωτῶν ὅσο καὶ ἀπὸ πλευρᾶς τῆς Ἐθνικῆς Ἕνωσης Στεβιοκαλλιεργητῶν γιὰ τὴ δημιουργία μονάδας παραγωγῆς στεβιοζάχαρης. Οἱ μεγαλύτεροι χρῆστες τῆς στεβιοσίδης εἶναι ἡ βιομηχανία τροφίμων, ποτῶν, ζαχαροπλαστικῆς καὶ ἡ φαρμακευτικὴ βιομηχανία, ἀφοῦ ἡ οὐσία ὑποκαθιστᾶ τὴ ζάχαρη γιὰ τοὺς διαβητικούς. Στὸ μεταξύ, ἀπὸ τὰ στελέχη τοῦ φυτοῦ παράγεται πράσινη χρωστικὴ οὐσία ποὺ μπορεῖ νὰ χρησιμοποιηθεῖ ἀπὸ τὴ βιομηχανία τροφίμων καὶ τὴ ζαχαροπλαστική, ἐνῷ τὰ ὑπολείμματα τῶν φύλλων, μετὰ τὴν ἐξαγωγὴ τῶν γλυκαντικῶν οὐσιῶν, ἀποτελοῦν ζωοτροφή.

3. Ποιές εἶναι ἰδιότητες τοῦ φυτοῦ;

Χάρη στὴ χημική της δομὴ οἱ γλυκαντικὲς οὐσίες ποὺ παράγονται ἀπὸ τὰ φύλλα της εἶναι φυσικὲς καὶ ὄχι συνθετικές, μὲ μηδενικὴ θερμιδικὴ ἀξία καὶ ἄρα συμβάλλουν στὴν καταπολέμηση τῆς παχυσαρκίας. Τὸ φυτὸ ἔχει ἐπιπλέον ἰδιότητες ὅπως ἀντιυπερτασικές, ἀντιβακτηριακές, ἀντιοξειδωτικές, ἐνῷ εἶναι προληπτικό τῆς τερηδόνας, ρυθμιστὴς ζαχάρου στὸ αἷμα, καρδιοτονωτικό, ἐπουλωτικό, περιποιητικὸ δέρματος. Μάλιστα, ἡ στεβιοζάχαρη εἶναι 200-300 φορὲς πιὸ γλυκιὰ ἀπὸ τὴν κοινὴ ζάχαρη.

4. Ποιές περιοχὲς στὴ χώρα ἐνδείκνυ­ ται γιὰ τὴν καλλιέργειά του;

Ἡ ἔρευνα τοῦ Πανεπιστημίου ἔδειξε ὅτι ἀρκετὲς περιοχὲς τῆς χώρας ἀποτελοῦν ἰδανικὸ τόπο γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς στέβιας. Μάλιστα, τὸ 2008 πραγματοποιήθηκε ἔρευνα, μὲ χρηματοδότηση τῆς Νομαρχίας, καὶ σὲ τέσσερα χωριὰ τοῦ νομοῦ Θεσσαλονίκης (Ἀρετή, Ζαγκλιβέρι, Λίμνη καὶ Λουδίας) μὲ ἱκανοποιητικὰ ἀποτελέσματα.

5. Σὲ ποιές χῶρες ἔχει παρουσία ἡ στεβιοζάχαρη;

Ἡ στέβια, στὶς διάφορες μορφές της χρησιμοποιεῖται σὲ περισσότερες ἀπὸ 20 χῶρες ὡς ὑποκατάστατο τῆς ζάχαρης, ὡς συμπλήρωμα διατροφῆς καὶ δίαιτας Στὴν Ἰαπωνία καὶ ἄλλες ἀσιατικὲς χῶρες γίνεται χρήση αὐτῆς ἀπὸ τὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 1970. Στὴν Κίνα, τσάι ἀπὸ φύλλα στέβιας συνίσταται ὡς ὀρεκτικό, ὡς χωνευτικό, γιὰ ἀπώλεια βάρους, γιὰ διατήρηση τῆς νεότητας, ὡς διαιτητικὸ ἢ καὶ γιὰ μείωση τῆς ἐπιθυμίας γιὰ κάπνισμα καὶ ποτό. Στὶς Η.Π.Α., ἡ ρεμπαουδιοσίδη στὴν Αὐστραλία καὶ τὴ Ν. Ζηλανδία ἡ στεβιοσίδη ἀπὸ τὸ τέλος τοῦ 2008 χρησιμοποιοῦνται καὶ ὡς ὑποκατάστατο τῆς ζάχαρης. Ἤδη, στὴ Γαλλία, ἑταιρεῖες τροφίμων, πῆραν ἔγκριση χρήσης τῆς ρεμπαουδιοσίδης σὲ τρόφιμα γιὰ δύο ἔτη. Στὴν Ἰαπωνία καὶ τὴν Κορέα ἡ στεβιοσίδη καλύπτει περὶ τὸ 40% – 50% τῆς ἀγορᾶς γλυκαντικῶν οὐσιῶν. Ἡ στέβια, στὶς διάφορες μορφές της, χρησιμοποιεῖται καὶ στὴ Νότια Ἀμερικὴ γιὰ περισσότερα ἀπὸ 500 χρόνια, στὴν Ἐλβετία καὶ σὲ ὁρισμένες χῶρες τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀφρικῆς. Στὴν Ε.Ε. ἐπιτρέπεται ἀπὸ τὸ 2005 ἡ χρήση τῆς στέβιας καὶ ἐκχυλισμάτων της στὰ σιτηρέσια (ὡς ἀρωματικὸ οὐσιαστικὸ) ἕως ποσοστὸ 2% καὶ στὰ καλλυντικά. Σήμερα, ἐκτιμᾶται πὼς χρήση στέβιας, κάθε μέρα, σὲ διάφορες χῶρες, κάνουν πάνω ἀπὸ 150 ἑκατομμύρια ἄνθρωποι.

Ἐφημ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»

ΠΗΓΗ: Επιλεγμένα αποσπάσματα από το δέκατο τεύχος του περιοδικού ΕΡΩ.

Ετικέτες - Σχετικά Θέματα